ZAMAN

Gün: Yerin kendi ekseni doğrultusunda tam bir dönüşü(360)tamamlamak için geçen zamana gün denir. Gün için farklı referanslar kullanılabilir. Bir ay günü=24 saat 50dk’dır.bir yıldız günü 23 saat 56 dk 4 sn’dir. Buna göre bir yıldızın dünya üzerinde aynı boylama tekrar gelebilmesi için geçen süreye bir yıldız günü denir ve sabit bir değerdir

Yıldız günü ve Güneş günü karşılaştırması: Yer üzerindeki bir notanın boylamında güneş ve bir yıldızın olduğunu kabul edelim. Yer kendi etrafında dönerek bir turunu tamamladığında yıldız çok uzak mesafede olduğundan yer üzerindeki noktanın boylamına denk gelecektir. Böylece bir yıldız günü gerçekleşir. Fakat ilk duruma göre güneş aynı meridyende değildir. Çünkü güneş yıldızlara göre yere çok daha yakındır. Ayrıca yerin yörüngesi elips şeklindedir. Güneşin aynı meridyene tekrar gelebilmesi için biraz daha süre gereklidir. Bu şekilde bir güneş günü gerçekleşir. Dolayısıyla güneş günü yıldız gününden farklı ve değişkendir. Ortalama olarak 24 saat kabul görür.

Ortalama Zaman(mean time):Gerçek güneşin yaptığı hareket eliptik çember üzerinde ve değişken hızdadır. Gerçek güneşin hareketini eliptik çember yerine gök ekvatoru üzerinde yapıyor kabul ederek ve bir yıllık ortalama hızında sabit kabul edersek yeni bir güneş hareketi oluştururuz ve buna ortalama güneş zamanı denir. Buna bağlı olarak ortaya çıkan ortalama güneş günü 24 saat’tir. Günlük hayatta kullanılan zaman birimi bu ortalama güneş zamanıdır.

Zaman denklemi: Gerçek güneş ile ortalama güneş arasında yıl boyunca değişken farklar ortaya çıkacaktır bu farklar ortalama güneş gününden bazen fazla bazen az olacaktır. Ortalama güneş ile gerçek güneş arasında ortaya çıkan ve her gün değişen bu farka zaman denklemi denir. Almanaklarda her güne karşılık zaman denklemi değerleri verilir. Bu değerler sayesinde güneşin meridyen geçiş zamanı bulunur.

LMT: Gözlemcinin bulunduğu boylama göre ölçtüğü zamana denir. Dünya üzerinde 360boylam olduğuna göre 360 tane farklı LMT ortaya çıkar. Güneşin hareketin bağlı olarak değişir.

GMT: Farklı boylamdaki LMT değerlerini karşılaştırmak için referans olarak kullanılan boylam greenwich’tir. Greenwich boylam üzerindeki bir gözlemci içinde bir LMT değeri mevcuttur. Fakat burası başlangıç noktası olduğu için burada tespit edilen LMT değerine GMT denir. Sonuçta GMT, LMT nin özel bir durumudur. Boylam değerleri biliniyorsa iki zaman arasında dönüşüm işlemleri yapılabilir.

GMT=LMT-LONG(E) GMT=LMT+LONG(W)

Doğu boylamlarında zaman GMT göre ileri batı boylamlarında GMT ye göre geridir. Dünya üzerinde 360 boylamın olduğuna göre 360 tanede LMT vardır. Her boylam için farklı saat uygulaması yapılırsa zaman karşılığı oluşur. Bu yüzden saatler meridyenlere göre değil de uygun meridyen aralıklarına bölünmüştür.360 tane LMT saati yerine 360 derece, 15derecelik dilimlere bölünerek dünya üzerinde 24 tane saat zaman dilimi oluşturulmuştur. Oluşan her dilimin kapsadığı bölgede saat aynı kabul edilmiştir. Bu 24 tane zaman dilimlerine bölge işareti(Zone Description-ZD)denir. Greenwichden itibaren doğu ve batıya doğru 12 şer bölge mevcuttur.

Doğuda ZD(-),batıda ZD(+) işareti alır. Bir dilim ya da bölge içinde kullanılan ortak zamana bölge zamanı (Zone Time-ZT).
GMT=ZT-ZD(E) GMT=ZT+ZD(W)

SORU:21 derece E boylamında LMT=17h 40m ise GMT=?
CEVAP: 21*4=84dk 84=1h 24 m
GMT=LMT-LONG(E)
17h 40m – 1h 24m = 16h 16m